Vindbaar maken van gestandaardiseerde termen

Synoniemen

• Termennetwerk

Inleiding en aanleiding

Hoe kunnen gebruikers erfgoedinformatie vinden over personen, onderwerpen of gebeurtenissen, ongeacht de bron waarin deze informatie wordt beheerd? Dat lukt als bronhouders bij voorkeur gebruikmaken van gestandaardiseerde termen bij het beschrijven van informatie. Deze termen zijn afkomstig uit gemeenschappelijke terminologiebronnen, zoals thesauri en referentielijsten.

Toch kan het voor bronhouders een opgave zijn om terminologiebronnen te gebruiken: bronhouders van terminologiebronnen hanteren verschillende manieren om hun termen te ontsluiten, bijvoorbeeld ten aanzien van zoekmogelijkheden, metadatastandaarden en koppelvlakken. Deze verscheidenheid bemoeilijkt het vinden van geschikte termen. Dit architectuurpatroon schetst een oplossingsrichting voor het aanbieden van een eenduidige manier van zoeken die binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed wordt uitgewerkt.

Werkingsgebied

Het architectuurpatroon beschrijft een generieke oplossingsrichting voor het probleem dat terminologiebronnen divers zijn en de onderliggende systemen de termen beschikbaar maken via verschillende services. Het patroon kan zowel op het geheel aan beschikbare bronnen over alle werkingsgebieden heen worden toegepast, als op een deel van de beschikbare bronnen, bijvoorbeeld wanneer bronhouders zich organiseren binnen een werkingsgebied. Het volgen van hetzelfde patroon bij het inrichten van een (nieuwe) versie van het termennetwerk zorgt ervoor dat informatie en service-interface meer uniform en uitwisselbaar blijven.

Toepassingsgebied

Het architectuurpatroon wordt toegepast om termen eenduidig en op generieke wijze vindbaar te maken voor bronhouders, ongeacht de wijze waarop de achterliggende terminologiebronnen werken. Daarbij zorgt het patroon ervoor dat algemene informatie over termen uit de verschillende terminologiebronnen toegankelijk wordt. Deze informatie is voldoende om bronhouders een keuze te laten maken uit de termen. Als meer informatie gewenst is, dienen bronhouders deze zelf op te halen bij de terminologiebronnen. Het architectuurpatroon richt zich op geautomatiseerd gebruik door applicaties, niet op handmatig gebruik door mensen.

Status

Conceptpatroon: het patroon schetst een oplossingsrichting die op dit moment binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed wordt uitgewerkt, die zich in praktijk nog moet bewijzen en waarvoor verdere analyse nodig is. Het patroon vervult een deel van de requirements van de dienst Vindbare metadata van termen (zie ook onderdeel Positionering in DERA).

Voorbeelden

• - De dienst Termennetwerk die binnen het NDE-domein Digitaal Erfgoed Bruikbaar wordt ontwikkeld (https://www.netwerkdigitaalerfgoed.nl/kennis-en-voorzieningen/digitaal-erfgoed-bruikbaar/termennetwerk/)

Een persoon die gebruik maakt van erfgoedinformatie.

De totale informatieruimte die betrekking heeft op cultuurhistorische objecten.

Een bronhouder is eigenaar van en verantwoordelijk voor het beheer van minimaal één bron met erfgoedinformatie.

Een term is een aanduiding van een entiteit of onderwerp. Zulke termen zijn, onder regie van een bronhouder, opgenomen in een terminologiebron.

Een terminologiebron is een verzameling gepubliceerde termen die onder regie van een bronhouder worden beheerd.

Instellingen op het gebied van cultuur, erfgoed, onderwijs en onderzoek vormen met elkaar het Netwerk Digitaal Erfgoed. Zij ontwikkelen in Nederland een stelsel van landelijke voorzieningen voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van digitaal erfgoed.

Een verzameling services die conform een contract of set van afspraken als één geheel wordt geleverd aan afnemers.

Metagegevens of metadata zijn gegevens die context, inhoud, structuur en vorm van informatie en het beheer ervan door de tijd heen beschrijven.

Instellingen op het gebied van cultuur, erfgoed, onderwijs en onderzoek vormen met elkaar het Netwerk Digitaal Erfgoed. Zij ontwikkelen in Nederland een stelsel van landelijke voorzieningen voor het verbeteren van de zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van digitaal erfgoed.