Eigenschap:Documentation
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Type eigenschap
:
Text
Geldige waarden
:
Meerdere waarden toegestaan
:
Nee
Weergave op formulieren
:
Tekstvak
Initiële waarde
:
Verplicht veld
:
Toelichting op formulier
:
Subeigenschap van
:
Geïmporteerd uit
:
Formatteerfunctie externe URI
:
Klik op de button om een nieuwe eigenschap te maken:
"
De voorbereider van een dienstplatform draagt zorg voor de voorbereiding van de data van een dataplatform zodat die data geschikt is voor de vanuit het dienstplatform aangeboden dienst(en). +
A
Het aansluiten (lokaliseren of kenbaar maken) van te ontsluiten erfgoedinformatie.
???? +
Archimate definieert een “business actor” als een organisatorische entiteit die in staat is gedrag uit te voeren. Een actor kan verschillende bedrijfsrollen vervullen. +
Een afnemer is ‘de persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (medewerker van een) bedrijf of instelling, dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn’. (Ontleend aan de NORA). De DERA definieert alleen het in ontvangst nemen van informatiediensten. +
Verrijkingen zijn afzonderlijk verwijsbaar en opvraagbaar. +
De auteursrechtelijke status van erfgoedinformatie maakt duidelijk of het gebruik ervan beperkt wordt door auteursrechten. +
Authenticatie en autorisatie betreft het zorgdragen dat alleen afnemers die hier recht op hebben toegang krijgen tot digitale informatieobjecten, zoals scans of films. +
Bij aanvragen voor digitale informatieobjecten wordt authenticatie en autorisatie toegepast bij objecten met beperkte openbaarheid. +
B
Archimate definieert een “business function” als collectief gedrag dat voldoet aan vastgestelde criteria (vaak gebaseerd op benodigde middelen of benodigde kennis). +
Het in stand houden van erfgoedinformatie en het verrijken daarvan met aanvullende informatie. +
Zorgdragen dat het datasetregister voldoet aan functionele en niet-functionele requirements. +
Zorgdragen dat datasets beheerd worden. +
Zorgdragen voor het beheer van digitale informatieobjecten, zoals scans of films. +
Draag zorg voor beheer en publicatie van de geëxpliciteerde verbanden (zie hiervoor ook de eisen die gesteld worden aan Beheer metadata verrijkingen) +
Zorgdragen voor het beheer van metadata. Dit gaat om alle soorten metadata. +
Rol: bronhouder metadata cultuurhistorisch object.
Requirements:
<ul>
<li>Gebruik termen uit terminologiebronnen in de metadata. Dit zijn de aangrijpingspunten voor vindbaarheid in het netwerk, waardoor het mogelijk wordt om te zoeken op ‘wie’-, ‘wat’-, ‘waar’-, ‘wanneer’-vragen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om gebruik te maken van gestandaardiseerde definities bij het beschrijven van cultuurhistorische objecten of informatieobjecten.</li>
<li>Leg bij het gebruik van terminologiebronnen een relatie met de betreffende term met behulp van een duurzame identifier.</li>
<li>Zorg dat de metadatering voldoet aan de (nog nader te bepalen) minimale kwaliteitseisen over de wijze van metadatering.</li>
<li>Neem waar zinvol verrijkingen over die door derden worden aangeleverd. Als verrijkingen worden opgenomen, dient te worden bepaald of de toegevoegde informatie duurzaam toegankelijk moet worden gemaakt</li>
<li>Zorg dat de auteursrechtelijke status van het object wordt vastgelegd.</li>
<li>Druk de gebruiksrechten van de cultuurhistorische objecten en informatieobjecten per object uit, op basis van eigen inzicht, kennis en beleid. Dit kan zelfs voor verschillende verschijningen van het object (fysiek/analoog en digitale representatie) verschillen.</li>
</ul> +
Zorgdragen dat de metadata van termen beheerd wordt. +
Zorgdragen dat de metadata van datasets beheerd wordt. +
Zorgdragen dat de metadata van een organisatie beheerd wordt. +
Zorgdragen dat de metadata van verrijkingen beheerd wordt. +
Zorgdragen dat netwerkvoorzieningen voldoen aan functionele en niet-functionele requirements (zie ook het hoofdstuk [[Diensten]]). De netwerkvoorzieningen ondersteunen de informatieuitwisseling tussen bronhouders en dienstverleners. De bronhouders en dienstverleners moeten daarom de eisen formuleren waaraan de netwerkvoorzieningen moeten voldoen om hen in staat te stellen diensten te leveren. +
Zorgdragen dat het termennetwerk voldoet aan functionele en niet-functionele requirements. +
Het zorgdragen dat verrijkingen als eigenstandig informatieobject beheer worden. +
Een organisatie die verantwoordelijk is voor het in stand houden van het datasetregister (dienst Vindbare datasets) in het netwerk. +
Een organisatie die verantwoordelijk is voor het in stand houden van een netwerkvoorziening. +
Een organisatie die verantwoordelijk is voor het in stand houden van het termennetwerk (dienst Vindbare termen in terminologiebronnen) in het netwerk. +
Zorg dat duurzame identifiers blijven werken, ook als de metadata wijzigen of verwijderd worden: de identifiers kunnen in gebruik zijn bij afnemers. +
Zorg dat de beschrijving van de erfgoedinformatie bruikbaar is voor de gebruikers.
Als een digitaal informatieobject wordt opgenomen, dient te worden bepaald of het digitale informatieobject duurzaam toegankelijk moet worden gemaakt. Indien dat zo is:</li>
<ul>
<li>Sluit aan bij actuele technologie (migratie, emulatie) zodat ook toekomstige gebruikers erfgoedinformatie als zodanig kunnen blijven herkennen en gebruiken.</li>
<li>Alle handelingen (bijvoorbeeld de migratie van het bestandsformaat) die in de loop der tijd met het informatieobject uitgevoerd worden, kunnen invloed hebben op de authenticiteit en integriteit, en dienen dus te worden verantwoord.</li>
<li>Leg vast wat de kenmerkende aspecten (essentiële kenmerken (*)) van de erfgoedinformatie zijn.</li>
</ul>
<small>(*)De essentiële kenmerken (in het Engels ‘significant properties’) van een informatieobject zijn die eigenschappen die haar inhoud, uiterlijk, gedrag, structuur en context bepalen en die moeten worden gepreserveerd om het digitale object in de tijd toegankelijk en betekenisvol te houden.</small> +
De metadata zijn beschikbaar als linked open data, in een of meer RDF-serialisaties, in elk geval N-Triples (een serialisatie die zowel door mensen als machines eenvoudig te lezen is). +
De metadata zijn beschikbaar volgens Schema.org of FOAF. +
Waar mogelijk zijn verrijkingen in een toepasselijk gestandaardiseerd formaat (bijv. Web Annotation standaard) beschikbaar. +
De metadata van terminologiebronnen en de termen worden gepubliceerd volgens generieke, gestandaardiseerde vocabulaires, zoals SKOS. Dergelijke vocabulaires maken de betekenis van de metadata eenvoudig duidelijk. +
De metadata van gevonden datasets zijn beschikbaar volgens Schema.org of DCAT. +
De metadata zijn beschikbaar in een gestandaardiseerd vocabulaire dat past bij de aard van de termen, zoals SKOS of Schema.org. +
De metadata zijn beschikbaar in een gestandaardiseerd vocabulaire dat past bij de aard van de verrijking. +
De metadata zijn beschikbaar volgens Schema.org. +
De metadata zijn beschikbaar volgens Schema.org of DCAT. +
De metadata zijn, indien gewenst, beschikbaar in domeinvocabulaires zoals Linked Art, RiC-O of RDA Elements. +
Het verbinden en beschikbaar stellen van erfgoedinformatie. +
Het beschrijven van karakteristieken van informatieobjecten, waaronder identificerende kenmerken en relaties. +
Zorg dat de gepubliceerde metadata beschikbaar blijft. Dit vereist controle of duurzame identifiers geldig zijn (‘resolven’) om te voorkomen dat zoekvragen van afnemers van de metadata naar dode links leiden. De controle kan ook worden uitgevoerd door de afnemer met een terugmelding naar de bronhouder dat de check is uitgevoerd op een bepaalde datum. +
Zorg dat er een proces is voor het voorstellen en verwerken van aanpassingen van derden aan termen. Zo kunnen afnemers nieuwe termen aandragen of bestaande termen aanscherpen. Deze requirement benoemt niet hoe dit proces eruit moet zien, bijvoorbeeld geautomatiseerd of handmatig; dat dient een bronhouder zelf te bepalen. +
Geef inzicht in (wees transparant over) of de authenticiteit, integriteit, betrouwbaarheid en herkomst van de beheerde informatieobjecten wordt gewaarborgd, de wijze waarop dat gebeurt, en op welke wijze de informatie hierover wordt vastgelegd. +
Een bronhouder is eigenaar van en verantwoordelijk voor het beheer van minimaal één bron met erfgoedinformatie. +
De rol van collectiebronhouder behelst het eigenaarschap en het beheer van een erfgoedcollectie. Het is een specialisatie van bronhouder. +
De rol van het verrijken van digitaal erfgoed. Verrijken kan op een gestructureerde manier en op een ongestructureerde manier. Ongestructureerd is bijvoorbeeld het toevoegen van commentaar of het leggen van links.
Gestructureerd is het systematisch op een vooraf gedefinieerde manier toevoegen van bepaalde velden of coördinaten. Gestructureerd verrijken wordt bijvoorbeeld gedaan met vrijwilligers projecten die foto's metadateren of kaarten georefereren +
De rol van terminologiebronhouder is het eigenaarschap en beheer van erfgoedtermen. Bijvoorbeeld het beheer van de Gemeenschappelijke Thesaurus voor Audiovisuele Archieven (GTAA). +
Zorg dat de beschrijving van de erfgoedinformatie bruikbaar is voor de gebruikers. +
Dienst waarmee metadata vanuit de bron bruikbaar wordt gemaakt door deze zo nodig te transformeren en te integreren met andere metadata. +
C
Het lokaal opslaan van data en het up-to-date houden hiervan. Caching vindt vooral plaats om de gewenste kwaliteitsaspecten van de dienst (m.n. performance en betrouwbaarheid) te waarborgen. +
Controle op correctheid, volledigheid, en specifieke eisen die de bronhouder aan de informatieobjecten en bijbehorende metadata stelt. +
Een cultuurhistorisch object of erfgoedobject is een object met een bepaalde cultuurhistorische waarde. +
D
Component die ingekomen data controleert op correctheid en volledigheid en de data uniformeert zodat deze geschikt is voor beheer. +
Component die fungeert als aanleverpunt voor erfgoedinformatie. Controleert of aangeleverde data (informatieobjecten + bijbehorende metadata) voldoet aan de eisen die de bronhouder stelt, en accepteert data die aan de voorwaarden voldoet voor verdere verwerking. +
Een dataset is een verzameling van metadata, al dan niet aangevuld met informatieobjecten die door die metadata worden beschreven. +
In het Datasetregister (implementatie van de dienst ‘Vindbare datasets’) worden metadata van datasets vastgelegd. Deze laten afnemers van de netwerkvoorzieningen zien welke organisaties deel nemen aan het erfgoednetwerk en welke datasets met erfgoedinformatie zij ter beschikking stellen. Zie ook de beschrijving van het architectuurpatroon [[Vindbaar maken van organisaties en datasets]]. +
Een dienstverlener is een persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een dienst aan zijn omgeving (de afnemers). +
Het toegankelijk maken van op erfgoedinformatie gebaseerde diensten aan afnemers. +
Dienst waarmee informatievragen van afnemers worden beantwoord, op een wijze die aansluit bij de behoeften van de doelgroep. +
Erfgoedmateriaal dat van origine al digitaal is, zoals elektronische archieven, digitale kunst of foto’s die met een digitale camera zijn gemaakt. +
Het ophalen van digitale erfgoedobjecten bij de bron. +
De metadata van gevonden datasets worden doorgegeven. De metadata maken de inhoud en online vindplaats van de datasets duidelijk voor afnemers. +
De metadata van gevonden termen worden toegankelijk gemaakt. De metadata maken de betekenis van termen duidelijk voor afnemers. +
De datasets zijn, indien mogelijk, doorzoekbaar via een zoekingang, een SPARQL- of Triple Pattern Fragments-endpoint. +
De metadata zijn doorzoekbaar via een zoekingang, een SPARQL-endpoint. +
De metadata van datasets zijn doorzoekbaar via een zoekingang, een SPARQL-endpoint. De dienst zoekt hiervoor in de metadata die de dienst ''Gepubliceerde metadata van datasets'' van elke bronhouder beschikbaar stelt. +
De metadata van termen zijn doorzoekbaar via een zoekingang. De dienst raadpleegt hiertoe gelijktijdig de diensten ''Gepubliceerde metadata van termen in terminologiebron'' van de bronhouders. +
De datasets zijn downloadbaar als ‘datadumps’. +
Zorg dat beheer en doorontwikkeling van de netwerkvoorziening duurzaam belegd zijn. +
Verrijkingen zijn duurzaam beschikbaar. +
De metadata zijn duurzaam toegankelijk. +
E
De totale informatieruimte die betrekking heeft op cultuurhistorische objecten. +
Component die fungeert als ingang om erfgoedinformatie op te halen en te vinden, rekening houdend met eventuele toegangsbeperkingen. Er zijn twee soorten interfaces: H2M (human-to-machine) gebruikersinterfaces en M2M (machine-to-machine) applicatieinterfaces.
Voorbeelden van erfgoedinformatieleveringspunten zijn: doelgroepgerichte apps, een website met catalogusinformatie, OAI-PMH endpoint, SPARQL-endpoint op een terminologiebron, et cetera. +
Component die verantwoordelijk is voor het leveren van (datasets van) informatieobjecten en de aan die informatieobjecten verbonden metadata in een voor de afnemer bruikbare vorm. +
Een erfgoedinstelling is een organisatie die erfgoedinformatie beheert en beschikbaar stelt. +
Erfgoedinstellingen moeten samenwerken om hun erfgoedinformatie beter bruikbaar te maken voor gebruikers. Samenwerking zorgt voor afspraken over de manier waarop informatie toegankelijk wordt gemaakt en wordt uitgewisseld. Samenwerking stelt erfgoedinstellingen in staat om elkaars kennis en voorzieningen te benutten. +
Eventuele relaties met termen in andere terminologiebronnen zijn expliciet vermeld in de metadata of in een aparte dataset, een ''linkset''. +
De relatie tussen de verrijkte metadata en de bron is opvraagbaar. +
De relatie tussen verrijking en bron is opvraagbaar. +
F
G
Bronhouders kunnen, op basis van afspraken over de wijze van registratie, de verrijkingen geautomatiseerd opnemen in de eigen registratie. +
Dienst waarmee wordt gewaarborgd dat alleen afnemers die hier recht op hebben toegang krijgen tot digitale informatieobjecten. +
De gebruiker moet kunnen vaststellen of gevonden erfgoedinformatie voldoet aan de eisen van zijn/ haar toepassing. Hierbij kan men onder andere denken aan inhoudelijke bruikbaarheid van een specifiek object (is de foto van het betreffende onderwerp?) of van een selectie (zijn dit alle beschikbare foto’s van het betreffende onderwerp?) +
De gebruiker moet kunnen vaststellen of de erfgoedinformatie duurzaam toegankelijk is. Erfgoedinformatie moet, zolang dat nodig is, door de tijd heen vindbaar, toegankelijk en interpreteer baar zijn voor de gebruiker.
Erfgoedinstellingen dienen daarbij aan te geven wie de doelgroep(en) zijn waarvoor deze informatie toegankelijk gemaakt is. Interpreteerbaarheid van erfgoedinformatie is mede afhankelijk van bestands formaten, software en hardware en de ‘knowledge base’(*) van de gebruiker.
<sub><small>(*) Met ‘knowledge base’ bedoelen we: alle instrumenten die een gebruiker voorhanden moet hebben om informatie te kunnen begrijpen. Dat betekent: technische hulpmiddelen als hardware, software, besturingssystemen. Maar ook kennis van de taal of bijvoorbeeld kunnen lezen of horen. Als bronhouder kun je dit niet allemaal vooraf weten, maar je dient zoveel mogelijk informatie vast te leggen op basis waarvan een gebruiker, nu en in de toekomst, erfgoedinformatie kan vinden, openen en begrijpen.</small></sub> +
Gebruikers moeten de gezamenlijke erfgoedinformatie kunnen combineren met andere informatie, of informatie kunnen toevoegen. Dit varieert van het toevoegen van nieuwe informatie, met als doel deze publiek te maken (zoals bij crowdsourcing), tot het toevoegen van vertrouwelijke informatie voor persoonlijk gebruik (zoals binnen de wetenschap nodig kan zijn). De toegevoegde informatie kan nieuwe informatie zijn (zoals bij genealogische toepassingen), of bestaande informatie (zoals Wikipedia). De bronhouder kan besluiten of de toegevoegde informatie geschikt is om opgenomen te worden in het eigen bronsysteem. +
De gebruiker moet op een efficiënte manier relevante erfgoedinformatie kunnen selecteren en de context van deze informatie kunnen opvragen, zonder hierbij te worden gehinderd door het feit dat erfgoedinformatie door verschillende instellingen wordt beheerd en aangeboden. +
Het bijhouden van profielen van gebruikers. +
De uiteindelijke gevolgtrekking van de rechtenstatus en eventuele toestemming van rechthebbenden, die leidt tot rechten voor gebruikers en afnemers +
Het gebruikmaken van gedeelde termen voor het vinden van erfgoedobjecten. +
Erfgoedmateriaal dat van origine niet digitaal is, maar waarvan door middel van digitalisering een reproductie is gemaakt. +
Dienst waarmee afnemers datasets kunnen opvragen of doorzoeken bij de bronhouder. +
Dienst waarmee afnemers digitale informatieobjecten kunnen opvragen bij de bronhouder. +
Dienst waarmee afnemers metadata kunnen opvragen bij de bronhouder. Dit gaat om alle soorten metadata. +
Dienst waarmee afnemers de metadata van datasets kunnen opvragen bij de bronhouder. +
Dienst waarmee afnemers de metadata van cultuurhistorische objecten of informatieobjecten kunnen opvragen bij de bronhouder. +
Dienst waarmee afnemers de metadata van termen kunnen opvragen bij de bronhouder van een terminologiebron. +
Dienst waarmee afnemers metadata van verrijkingen kunnen opvragen. +
Dienst waarmee afnemers metadata verrijkingen als informatieobject kunnen opvragen. +
Bij het beheren of aanbieden van erfgoedinformatie richten de erfgoedinstellingen zich op de bruikbaarheid voor de gebruikers. +
H
Het bieden van mens-machine-interactie (zoals gebruikersinterfaces, apps, etc.) voor het raadplegen van erfgoedinformatie. +
Zorg dat verrijkingen middels duurzame identifiers gekoppeld zijn aan erfgoedobjecten. +
Zorg dat bij gestructureerde verrijkingen gebruik wordt gemaakt van gedeelde terminologiebronnen. +
I
Het, op basis van identificatie, authenticatie en autorisatie, bieden van toegang of het weigeren van toegang indien de afnemer niet geautoriseerd is voor toegang tot de erfgoedinformatie. +
Een informatieobject is een op zichzelf staand geheel van gegevens met een eigen identiteit. +
Component die verantwoordelijk is voor het beheer van digitale informatieobjecten, inclusief de technische en administratieve metadata die nodig is om het informatieobject te kunnen beheren. +
Het verbinden, combineren, aligneren, integreren of anderszins met elkaar in verband brengen van erfgoedinformatie uit verschillende bronnen. +
Het inwinnen van verrijkingen die vanuit een ander platform beschikbaar worden gesteld. +
Het ontvangen en verzamelen van informatieobjecten en bijbehorende metadata en het verwerken ervan tot een voor beheer geschikt formaat. +
K
In een Knowledge Graph komt informatie samen en wordt deze voorzien van extra verbindingen zodat erfgoedinformatie in context bevraagd kan worden. De Knowledge Graph maakt het mogelijk verbindingen te vinden tussen de erfgoedinformatie die bronhouders publiceren. Bijvoorbeeld: de ene bronhouder heeft informatie over een kunstvoorwerp, de andere over diens maker, een derde over de kunststroming waaronder het valt. De Knowledge Graph extraheert deze verbindingen en maakt ze bevraagbaar voor dienstverleners.
Zie ook de beschrijving van het architectuurpatroon [[Vindbaar maken van verbindingen in erfgoedinformatie]]. +
De beschikbaarheid, betrouwbaarheid, schaalbaarheid en toegankelijkheid van de dienst zijn gewaarborgd. +
De beschikbaarheid, betrouwbaarheid, schaalbaarheid en toegankelijkheid van de dienst zijn gewaarborgd. +
De beschikbaarheid, betrouwbaarheid, schaalbaarheid en toegankelijkheid van de dienst zijn gewaarborgd. +
De beschikbaarheid, betrouwbaarheid, schaalbaarheid en toegankelijkheid van de dienst zijn gewaarborgd. +
L
Een leverancier is een partij die IT-functionaliteit biedt voor het inwinnen, beheren, publiceren en/of ontsluiten van erfgoedinformatie ten behoeve van bepaalde diensten. +
M
Het bieden van machine-machine-interactie (zoals API’s) voor het raadplegen van erfgoedinformatie. +
Het bieden van machine-machine-interactie (zoals API’s) voor het raadplegen van erfgoedinformatie. +
Maak afspraken over structurering en standaarden zodat de verrijkingen geautomatiseerd kunnen worden overgenomen door een bronhouder. +
Maak afspraken met bronhouders over de wijze van authenticatie. +
Maak afspraken met bronhouders over de wijze van autorisatie. +
Maak afspraken met bronhouders over de wijze waarop metadata omgezet wordt van het formaat waarin het wordt beheerd naar het formaat waarin het wordt gepubliceerd. +
Maak afspraken met bronhouders over de wijze waarop erfgoedinformatie wordt opgevraagd. +
Maak afspraken met bronhouders over de wijze waarop (en door wie) getransformeerde erfgoedinformatie wordt gepubliceerd. +
Zorg dat mogelijke verbindingen tussen erfgoedinformatie worden geëxpliciteerd, gerelateerd aan het doel van de integratie. +
Een makelaar of mediator is, in de context van DERA, een persoon of organisatie die erfgoedinformatie transformeert, verbindt, combineert, aligneert, integreert of anderszins met elkaar in verband brengt.
WAS:
Een makelaar of mediator is, in de context van DERA, een persoon of organisatie die erfgoedinformatie verbindt, combineert, aligneert, integreert of anderszins met elkaar in verband brengt. +
Zorg dat de metadata van datasets aangemeld worden bij de dienst ''Vindbare datasets'', volgens de eisen van de dienst. +
Metagegevens of metadata zijn gegevens die context, inhoud, structuur en vorm van informatie en het beheer ervan door de tijd heen beschrijven. +
Het ophalen van de metadata bij de bron. +
Component die verantwoordelijk is voor het beheer van beschrijvende, structurele en administratieve metadata die nodig is voor, onder andere:
* het identificeren en vinden van objecten;
* het leggen van relaties tussen individuele objecten die gezamenlijk een eenheid vormen;
* het vastleggen van de relaties naar de beschreven objecten;
* het (stellen van eisen aan het) gebruik van objecten. +
Component die verantwoordelijk is voor het semantisch verbinden van metadata. Geïntegreerde metadata kan desgewenst als verrijking worden overgenomen in het metadatabeheersysteem. +
Component die fungeert als aanleverpunt voor metadata uit externe bronnen. De aangeleverde meta data wordt geïntegreerd met andere metadata door de metadataintegratiecomponent. +
Component die het gebruik van externe metadata, zoals termen uit een terminologiebron, in het metadatabeheersysteem ondersteunt. +
N
Het omzetten van data in een voor het dienstplatform geschikt en consistent formaat. +
O
Zorg, indien mogelijk, dat de datasets bevraagd kunnen worden via een zoekingang, zoals een SPARQL- of Triple Pattern Fragments-endpoint, voor hoogwaardig gebruik door afnemers. +
Zorgdragen dat erfgoedinformatie bruikbaar en zichtbaar is, rekening houdend met de behoeften van de doelgroepen die de dienstverlener bedient. +
Het leggen van verbindingen met externe metadatabronnen. +
Afnemers kunnen met een duurzame identifier een digitaal erfgoedobject opvragen bij de bronhouder. +
De metadata zijn opvraagbaar met hun duurzame identifiers. +
Zorg dat het open gebruik van metadata wordt georganiseerd. +
Zorg dat versies van de metadata in beheer blijven. +
Zorg dat versies van de datasets in beheer blijven. +
Overzicht van de strategische doelen, de operationele doelen en de principe van de DERA +
P
Het op zodanige wijze vastleggen, bewaren en beheren van informatieobjecten dat deze ook na verloop van tijd raadpleegbaar, toegankelijk en authentiek zijn. +
Een producent is een persoon of organisatie die een cultuurhistorisch object of informatieobject creëert. +
Het vastleggen van herkomstinformatie (provenance) bij metadata die in de gepubliceerde erfgoedinformatie geïntegreerd wordt. +
Zorgdragen dat datasets toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat digitale erfgoedobjecten (zoals scans, films) toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
De metadata van doorzoekbare terminologiebronnen worden gepubliceerd. Zo kunnen afnemers van de dienst achterhalen welke bronnen bevraagd kunnen worden. +
Zorgdragen dat metadata toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. Dit gaat om alle soorten metadata. +
Zorgdragen dat de metadata van cultuurhistorische objecten en informatieobjecten toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat de metadata van datasets toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat de metadata van een organisatie toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat de metadata van termen toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat de metadata van verrijkingen toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorgdragen dat verrijkingen toegankelijk worden gemaakt voor afnemers. +
Zorg dat informatie over de actualiteit van de metadata gepubliceerd wordt, zoals wanneer de metadata voor het eerst gepubliceerd en voor het laatst aangepast zijn. +
Zorg dat de datasets als ‘datadump’ gepubliceerd worden, voor laagdrempelig gebruik door afnemers. +
Zorg dat de metadata als onderdeel van een catalogus gepubliceerd worden. Zo kunnen afnemers achterhalen welke datasets een bronhouder aanbiedt. +
Zorg dat informatie over de authenticiteit van de metadata wordt gepubliceerd. +
Zorg dat informatie over de verwachte beschikbaarheid van de metadata gepubliceerd wordt. Zo weten afnemers hoelang metadata beschikbaar blijven. +
Zorg dat informatie over de betrouwbaarheid van de metadata wordt gepubliceerd +
Zorg dat informatie over de technische vormen waarin datasets beschikbaar zijn gepubliceerd wordt (zogeheten ‘distributies’). Een dataset kan bijvoorbeeld gedownload worden als ‘datadump’ of bevraagd worden via een SPARQL-endpoint. +
Zorg dat de metadata gepubliceerd worden met een duurzame identifier. +
Zorg dat de datasets gepubliceerd worden met duurzame identifiers. +
Zorg dat de gebruiksrechten of licenties van de metadata gepubliceerd worden. Gebruik hiervoor een gestandaardiseerde en machineleesbare rechtenverklaring, zoals van Creative Commons of RightsStatements.org. +
Zorg dat de gebruiksrechten van de verrijking gepubliceerd worden. Gebruik hiervoor een gestandaardiseerde en machineleesbare rechtenverklaring, zoals van Creative Commons of RightsStatements.org. +
Zorg dat informatie over de herkomst van de metadata wordt gepubliceerd, zoals de maker en uitgever. +
Zorg dat de metadata als linked open data gepubliceerd worden volgens Schema.org, om de algemene vindbaarheid van metadata te verbeteren. +
Zorg dat de metadata als linked open data gepubliceerd worden volgens Schema.org of anders DCAT. +
Zorg dat de metadata als linked open data gepubliceerd worden volgens Schema.org of anders FOAF (voor gebruik bij DCAT; zie bedrijfsfunctie ''Publicatie metadata van datasets''). +
Zorg, indien gewenst, dat de metadata volgens domeinvocabulaires gepubliceerd worden, zoals Linked Art, RiC-O of RDA Elements, om de metadata bruikbaar te maken voor specifieke werkingsgebieden. +
Zorg dat, waar mogelijk, verrijkingen in een gestandaardiseerd formaat (bijv. Web Annotation standaard) worden gepubliceerd. +
Zorg dat de metadata als linked open data gepubliceerd worden volgens een gestandaardiseerd vocabulaire dat past bij de aard van de termen, zoals SKOS of Schema.org. +
Zorg dat de metadata in een overeengekomen formaat worden gepubliceerd, zodat bronhouders de verrijkte metadata in hun bronsysteem kunnen overnemen. +
Zorg dat de metadata als JSON-LD en volgens Schema.org gepubliceerd worden in webpagina’s. Zo kunnen zoekmachines de metadata verwerken en vindbaar maken voor gebruikers. +
Zorg dat informatie over de inhoud van de datasets gepubliceerd wordt, zoals naam en beschrijving. Zo weten afnemers wat zij aan de datasets hebben en bepalen of ze bruikbaar zijn voor hun doel. +
Zorg dat informatie over de integriteit van de metadata wordt gepubliceerd. +
Zorg dat de juridische status van het digitale object wordt vastgelegd. Het gaat hier om de rechten op gebruik van digitale erfgoedobjecten (bijvoorbeeld beperkt toegankelijk in verband met wetgeving, auteursrechten of privacy). +
Zorg dat kenmerkende metadata gepubliceerd worden, zoals naam, beschrijving en typering (onderwerp, persoon, plaats, e.d.). Zo wordt de betekenis van termen duidelijk voor afnemers en kunnen zij de gewenste termen selecteren. +
Zorg dat de metadata als linked open data gepubliceerd worden. Voor algemeen gebruik dient een gestandaardiseerd, veelgebruikt vocabulaire benut te worden. Voor specifiek gebruik kan dit een domeinvocabulaire zijn. +
Zorg dat in de metadata een verwijzing naar de digitale representatie van het object staat, als dat technisch en auteursrechtelijk mogelijk is. +
Zorg dat de gepubliceerde metadata middels een duurzame identifier aan het erfgoedobject is gekoppeld. +
Zorg dat kenmerkende metadata van de organisatie gepubliceerd worden, zoals naam, eventuele alternatieve naam en beschrijving. Zo wordt voor afnemers duidelijk met wie ze van doen hebben. +
Zorg dat relaties met termen in andere terminologiebronnen gepubliceerd worden. Bijvoorbeeld door de relaties op te nemen in de metadata van termen of door de relaties in een aparte dataset - een ''linkset'' - aan te bieden. +
Zorg dat de statussen van termen gepubliceerd worden. Zo kunnen afnemers achterhalen welke termen ‘actueel’ of ‘verouderd’ zijn. +
Zorg dat versies van de metadata gepubliceerd (blijven) worden (bijvoorbeeld volgens het Memento-protocol): afnemers kunnen eerdere versies gebruiken dan de huidige versie. Uitzondering: soms zijn er wettelijke eisen waardoor eerdere versies van de metadata niet (langer) gepubliceerd mogen worden, bijvoorbeeld in verband met privacy- of auteursrecht. +
Zorg dat versies van de datasets gepubliceerd (blijven) worden: afnemers kunnen eerdere versies gebruiken dan de huidige versie. +
Zorg dat de metadata via een SPARQL-endpoint gepubliceerd worden. Zo kan de metadata op eenduidige en krachtige wijze bevraagd worden door afnemers, waaronder door de dienst ''Vindbare termen in terminologiebronnen''. +
Zorg dat aanpassingen aan de metadata gepubliceerd worden. Zo kunnen afnemers beoordelen of aanpassingen invloed hebben op de manier waarop zij de termen gebruiken. +
R
De rechthebbende bezit een deel of het geheel van het intellectuele eigendom (auteursrecht, naburige rechten) of andersoortige rechten (bijvoorbeeld portretrecht, of rechten op grond van de AVG) op een of meerdere erfgoedobjecten. Gebruik van deze erfgoedobjecten is afhankelijk van vooraf verkregen toestemming van de rechthebbende(n). +
De metadata van doorzoekbare terminologiebronnen worden vastgelegd. Zo weet de dienst welke bronnen waar bevraagd kunnen worden. De dienst raadpleegt hiertoe de dienst ''Vindbare datasets''. +
Zorgdragen dat de metadata van datasets geregistreerd worden bij de dienst ''Vindbare datasets''. De datasets worden hierdoor op uniforme, sectoroverschrijdende wijze vindbaar voor afnemers in het Netwerk Digitaal Erfgoed. Deze bedrijfsfunctie vereist dat een bronhouder de metadata van haar datasets al aanbiedt via de dienst ''Gepubliceerde metadata van datasets''. +
Het vastleggen van toegangs- en gebruiksrechten voor een informatieobject. +
Het ondersteunen van de registratie van verrijkingen door afnemers. +
De duurzame identifiers van de metadata van datasets kunnen door bronhouders geregistreerd worden via een koppelvlak van de dienst. Hierdoor weet de dienst welke datasets waar beschikbaar zijn. +
Zorg dat informatie over de actualiteit van de metadata wordt vastgelegd, zoals wanneer de metadata voor het eerst gepubliceerd en voor het laatst aangepast zijn. +
Zorg dat informatie over de authenticiteit van de metadata wordt vastgelegd. +
Zorg dat informatie over de verwachte beschikbaarheid van de metadata wordt vastgelegd, de periode waarin ze beschikbaar blijven voor afnemers. +
Zorg dat de betekenis van termen duidelijk is voor afnemers. Elke term dient in elk geval een naam en beschrijving te hebben, maar ook een typering die duidelijk maakt wat de aard van de term is, zoals een onderwerp, persoon of plaats. +
Zorg dat informatie over de betrouwbaarheid van de metadata wordt vastgelegd. +
Zorg dat de datasets duurzame identifiers hebben. +
Zorg dat de metadata duurzame identifiers hebben. +
Zorg dat de gebruiksrechten of licenties van de metadata worden vastgelegd. +
Zorg dat de gebruiksrechten of licenties van de verrijking wordt vastgelegd. +
Zorg dat informatie over de herkomst van de metadata wordt vastgelegd, zoals de maker en uitgever, maar bijvoorbeeld ook of de metadata afgeleid zijn van andere metadata. +
Draag zorg voor de registratie van herkomstinformatie, zodat duidelijk is welke erfgoedinformatie uit welke bron afkomstig is. +
Zorg dat de metadata de inhoud van de datasets duidelijk maken voor afnemers. De metadata dient in elk geval de naam en een beschrijving van een dataset te bevatten. De metadata kan ook bestaan uit de onderwerpen van de dataset, de talen waarin de dataset beschikbaar is of de plaatsen of tijdsperiodes waarop de dataset betrekking heeft.
Zie verder https://netwerk-digitaal-erfgoed.github.io/requirements-datasets/ +
Zorg dat informatie over de integriteit van de metadata wordt vastgelegd. +
Zorg dat kenmerken in de metadata de identiteit van de organisatie duidelijk maken voor afnemers. De metadata dient in elk geval de officiële naam te bevatten en bij voorkeur ook een alternatieve naam (zoals een afkorting) en een beschrijving. In de metadata kunnen ook verwijzingen opgenomen worden naar locaties waar meer informatie over de organisatie te vinden is, zoals registers. +
Zorg dat relaties met termen in andere terminologiebronnen vastgelegd worden. Bijvoorbeeld door aan te geven dat een term in bron A gelijk is aan een term in bron B. Relaties maken erfgoedinformatie beter verbindbaar en vindbaar. Een bronhouder bepaalt zelf met welke andere terminologiebronnen relaties gelegd worden. Bijvoorbeeld met zoveel mogelijk bronnen of enkel met een bron die volgens de bronhouder de meeste autoriteit heeft. +
Zorg dat de statussen van termen vastgelegd worden. Zo wordt duidelijk of een term ‘actueel’ of ‘verouderd’ is en wel of niet gebruikt kan worden. +
Zorg dat aanpassingen aan termen vastgelegd worden (‘changelog’), zoals de wijziging van de naam of de wijziging van de plek van een term in een thesaurushiërarchie. +
Erfgoedinformatie is zeer divers, zowel in aard als omvang. De diversiteit is inherent aan de organisatorische verscheidenheid van bronhouders. Een grote erfgoedinstelling heeft bijvoorbeeld andere mogelijkheden dan een kleine erfgoedinstelling. Ook is er grote inhoudelijke verscheidenheid tussen bronhouders. Informatie van een archief is bijvoorbeeld wezenlijk anders dan informatie van een museum – en daarmee ook de wijze waarop de informatie beschreven wordt. Deze diversiteit moet gerespecteerd worden. +
ArchiMate definieert een “business role” als de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van gespecificeerd gedrag. In onderstaand plaatje zijn de NDE-rollen beschreven. Er zijn ook externe bronhouders (bijvoorbeeld Wikidata en GeoNames). Deze zijn niet als rol onderkend. De generieke voorzieningen zorgen dat koppeling met deze externe bronnen mogelijk is. +
S
Een samenwerkingsverband bestaat uit meerdere actoren die een gezamenlijk doel nastreven op het gebied van erfgoedinformatie. +
Het uit de beschikbare data selecteren van die data die door een dienstplatform gebruikt wordt. +
Het semantisch verbinden van metadata uit verschillende bronnen. +
Zorg dat verrijkingen onafhankelijk opgeslagen zijn van website of collectiebeheersysteem zodat ze behouden blijven en overdraagbaar zijn. +
T
Een term is een aanduiding van een entiteit of onderwerp. Zulke termen zijn, onder regie van een bronhouder, opgenomen in een terminologiebron. +
Het Termennetwerk ([https://netwerkdigitaalerfgoed.nl/activiteiten/termennetwerk/]) (implementatie van de dienst ‘Vindbare termen’) zoekt in alle terminologiebronnen die als linked open data in het Netwerk Digitaal Erfgoed beschikbaar zijn. Het zoeken wordt aangestuurd door de metadataopnamepunten, die onderdeel zijn van bijvoorbeeld een collectiebeheersysteem of contentmanagementsysteem. Zie ook de beschrijving van het architectuurpatroon [[Vindbaar maken van gestandaardiseerde termen]]. +
Een terminologiebron is een verzameling gepubliceerde termen die onder regie van een bronhouder worden beheerd. +
Component die de toegang tot informatieobjecten beheert, rekening houdend met rechteninformatie en eventuele afnemer- of (doel)groepspecifieke beperkingen (Bijvoorbeeld wanneer informatieobjecten niet beschikbaar zijn voor algemeen publiek, maar alleen voor een specifieke doelgroep zoals onderwijs of onderzoek. Een dergelijke beperking vereist dat alle gebruikers worden geïdentificeerd.). +
Het omzetten van informatieobjecten en bijbehorende metadata naar een voor afnemers geschikt formaat. +
Het transformeren (omzetten) van erfgoedinformatie zodat deze voor publicatie geschikt is. +
U
Uniformering van ontvangen informatieobjecten en bijbehorende metadata voor verdere verwerking. +
V
Het leggen van verbindingen met externe metadatabronnen. +
Het verbinden van beschrijvingen van informatieobjecten aan termen uit terminologiebronnen. +
Zorg dat de organisatie een duurzame identifier verkrijgt. Dit kan een identifier zijn die door een externe organisatie wordt uitgegeven (zoals een ISIL-, ISNI- of ROR-code) of een identifier die door de organisatie zelf wordt vastgesteld. +
Een verrijking maakt informatie die voorkomt in het oorspronkelijke erfgoedobject of anderszins hoort tot de context expliciet(er). Een bronhouder kan verrijkingen overnemen nadat ze zijn goedgekeurd. +
Zorg dat informatie over gestandaardiseerde termen in het netwerk beschikbaar is. +
Zorg dat informatie over organisaties en datasets beschikbaar zijn in het netwerk. +
Zorg dat informatie beschikbaar is over relaties tussen termen en metadata van objecten, tussen termen onderling (alignments) en/of tussen (metadata van) objecten onderling (bijvoorbeeld Werk/ Expressie/Manifestatie/Instantierelaties). +
Voeg in de metadata van een object een verwijzing naar de digitale representatie van dat object op, als dat technisch en juridisch mogelijk is. +
Dienst waarmee afnemers datasets van bronhouders op uniforme, sectoroverschrijdende wijze kunnen vinden. Afnemers krijgen hierdoor inzicht in de datasets die in het Netwerk Digitaal Erfgoed worden aangeboden zonder te hoeven weten welke bronhouders er allemaal zijn en waar zij hun datasets toegankelijk maken. De dienst staat ook bekend als ‘Datasetregister’.
De dienst bevat geen datasets, enkel metadata van datasets, zoals de naam, de maker, de uitgever en de online locatie waar ze gepubliceerd zijn. De metadata zijn afkomstig van bronhouders. De metadata kunnen doorzocht worden door afnemers. Per gevonden dataset geeft de dienst informatie terug over de online vindplaats van de metadata.
De dienst wordt beheerd door een ''Beheerder netwerkvoorziening''. Er kan één instantie van de dienst zijn die alle datasets in het netwerk vindbaar maakt. Er kunnen ook meerdere instanties van zijn, waarbij elke instantie specifieke datasets vindbaar maakt − bijvoorbeeld kunsthistorische of museale datasets. Instanties hanteren dezelfde standaarden voor het uitwisselen van informatie. Dit stelt afnemers in staat om alle instanties op dezelfde wijze te bevragen. +
Dienst waarmee afnemers termen in terminologiebronnen van bronhouders op uniforme, sectoroverschrijdende wijze kunnen vinden. Afnemers krijgen hierdoor inzicht in de termen die in het Netwerk Digitaal Erfgoed worden aangeboden zonder te hoeven weten hoe individuele bronhouders hun termen toegankelijk maken. De dienst staat ook bekend als ‘Termennetwerk’.
Voor het vinden van termen doorzoekt de dienst de metadata van termen. Deze metadata zijn afkomstig van bronhouders. Per gevonden term geeft de dienst specifieke metadata terug waarmee afnemers de betekenis van een term kunnen begrijpen. Als afnemers meer metadata over de term willen hebben, dienen zij deze op te vragen bij de bronhouder.
De dienst wordt beheerd door een ''Beheerder netwerkvoorziening''. Er kan één instantie van de dienst zijn die alle termen in het netwerk vindbaar maakt. Er kunnen ook meerdere instanties van zijn, waarbij elke instantie specifieke termen vindbaar maakt - bijvoorbeeld cultuurhistorische of bibliothecaire termen. Instanties hanteren dezelfde standaarden voor het uitwisselen van informatie. Dit stelt afnemers in staat om alle instanties op dezelfde wijze te bevragen. +
Het op basis van gericht en exploratief zoeken lokaliseren van de gewenste erfgoedinformatie. +
Het selecteren en voorbereiden van erfgoedinformatie zodat deze gepubliceerd kan worden en afnemers de bruikbaarheid van de gepubliceerde erfgoedinformatie kunnen bepalen. +
W
Zorg dat de kwaliteitsaspecten zoals die zijn ondergebracht in het NDE Diensverleningsconcept gewaarborgd worden voor de netwerkvoorziening. +
Z
De gebruiker moet kunnen vaststellen dat erfgoedinformatie integer, betrouwbaar en authentiek is. +
De gebruiker moet de beschikbaarheid van erfgoedinformatie kunnen vaststellen. Dit betreft zowel de vorm van beschikbaarheid (toegang, autorisatie, formaat) als de termijn (is een video op lange termijn beschikbaar en kan deze dan nog worden gestreamd?). +
Erfgoedinformatie is verwijsbaar wanneer er relaties tussen deze en andere erfgoedinformatie kunnen worden gelegd. Gebruikers moeten dat kunnen doen om bestaande data via verwijzingen te hergebruiken of te verrijken. +
Betekenis en interpretatie van erfgoedinformatie is afhankelijk van de context. De context moet worden vastgelegd door te verwijzen naar gerelateerde en beheerde erfgoedinformatie, definities, etc. +
Erfgoed moet als zodanig herkenbaar zijn en moet worden aangeboden op een manier die voor gebruikers eenvoudig te gebruiken is. +
Erfgoedinformatie moet zodanig zijn beschreven dat het voor een gebruiker altijd duidelijk is wat voor soort erfgoed het betreft en in welke vorm. Soortgelijke erfgoedinformatie moet op dezelfde manier zijn beschreven. Beschrijvingen van erfgoedinformatie houden rekening met de door de bronhouder veronderstelde kennis bij de gebruiker. +
Gedistribueerde erfgoedinformatie is informatie die bijeen kan worden gebracht vanuit meerdere bronsystemen. Informatie wordt niet centraal aangeboden door één voorziening van één organisatie, maar decentraal door meerdere voorzieningen van meerdere organisaties. Daarbij is elke organisatie een onafhankelijk knooppunt en elke voorziening een onafhankelijke toepassing. Tezamen vormen de organisaties en hun voorzieningen een netwerk dat informatie uitwisselt volgens gedeelde afspraken. +