Diensten

Uit DERA
Versie door Rdb (overleg | bijdragen) op 3 mei 2020 om 22:17
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Binnen de overheid wordt het begrip 'dienst' vaak gebruikt voor een bepaald type prestatie, zoals de verstrekking van een paspoort. In de NORA wordt het begrip breder opgevat: een dienst betreft alles wat een overheidsorganisatie doet voor een afnemer. Dit kan een burger, een bedrijf of een andere organisatie zijn.

In navolging van de NORA gebruikt de DERA de term dienst. Binnen Archimate wordt de term product gebruikt. Een product is een verzameling services die conform een contract of set van afspraken als één geheel wordt geleverd aan afnemers. De scope van de DERA beperkt zich tot informatieproducten. De term product wordt vaak geassocieerd met fysieke producten.

De scope van de DERA is vooralsnog beperkt tot de bedrijfsarchitectuur. Daarom zullen bij een productsamenstelling wel business-services worden beschreven maar geen applicatieservices. Archimate definieert een business-service als expliciet beschreven gedrag dat beschikbaar wordt gesteld aan de omgeving.

Archimate definieert een contract als een formele of informele overeenkomst tussen de leverancier en de afnemer van een product. In de overeenkomst zijn de rechten en plichten beschreven die gepaard gaan met het product. Tevens omvat het de functionele en niet-functionele eisen die betrekking hebben op de levering van het product. In NDE-verband worden gezamenlijk afspraken gemaakt die worden opgenomen in de DERA. In de DERA worden per dienst de requirements beschreven, bijvoorbeeld voor het publiceren van een term uit een terminologiebron. Een organisatie kan op het niveau van een business-service (bijvoorbeeld het publiceren cultuurhistorische thesaurus) concretere requirements opstellen.

In dit hoofdstuk wordt gedefinieerd welke diensten binnen de DERA worden onderkend. Per dienst worden de requirements beschreven die het NDE stelt aan deze dienst. Er wordt onderscheid gemaakt tussen functionele en niet-functionele requirements. Functionele requirements beschrijven welke informatie geleverd moet worden. Niet-functionele eisen beschrijven hoe deze informatie geleverd moet worden. Bijvoorbeeld welke standaarden worden gebruikt en welke eisen er gelden ten aanzien van beschikbaarheid, actualiteit, betrouwbaarheid en continuïteit. In de DERA is de duidelijke keus gemaakt om gebruik te maken van Linked Data. Voor de wijze waarop Linked Data worden toegepast, moeten nog veel aanvullende afspraken worden gemaakt. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met pilot-projecten.

Bruikbare metadata

Dienst waarmee metadata vanuit de bron bruikbaar wordt gemaakt door deze zo nodig te transformeren en te integreren met andere metadata.

Dienstverlening aan afnemers

Dienst waarmee informatievragen van afnemers worden beantwoord, op een wijze die aansluit bij de behoeften van de doelgroep.

Geautoriseerde toegang

Dienst waarmee wordt gewaarborgd dat alleen afnemers die hier recht op hebben toegang krijgen tot digitale informatieobjecten.

Gepubliceerde datasets

Dienst waarmee afnemers datasets kunnen opvragen of doorzoeken bij de bronhouder.

Gepubliceerde digitale informatieobjecten

Dienst waarmee afnemers digitale informatieobjecten kunnen opvragen bij de bronhouder.

Gepubliceerde metadata

Dienst waarmee afnemers metadata kunnen opvragen bij de bronhouder. Dit gaat om alle soorten metadata.

Gepubliceerde metadata van datasets

Dienst waarmee afnemers de metadata van datasets kunnen opvragen bij de bronhouder.

Gepubliceerde metadata van objecten

Dienst waarmee afnemers de metadata van cultuurhistorische objecten of informatieobjecten kunnen opvragen bij de bronhouder.

Gepubliceerde metadata van termen in terminologiebron

Dienst waarmee afnemers de metadata van termen kunnen opvragen bij de bronhouder van een terminologiebron.

Gepubliceerde metadata verrijkingen

Dienst waarmee afnemers metadata van verrijkingen kunnen opvragen.

Gepubliceerde verrijkingen

Dienst waarmee afnemers metadata verrijkingen als informatieobject kunnen opvragen.

Vindbare datasets

Dienst waarmee afnemers datasets van bronhouders op uniforme, sectoroverschrijdende wijze kunnen vinden. Afnemers krijgen hierdoor inzicht in de datasets die in het Netwerk Digitaal Erfgoed worden aangeboden zonder te hoeven weten welke bronhouders er allemaal zijn en waar zij hun datasets toegankelijk maken. De dienst staat ook bekend als ‘Datasetregister’.

De dienst bevat geen datasets, enkel metadata van datasets, zoals de naam, de maker, de uitgever en de online locatie waar ze gepubliceerd zijn. De metadata zijn afkomstig van bronhouders. De metadata kunnen doorzocht worden door afnemers. Per gevonden dataset geeft de dienst informatie terug over de online vindplaats van de metadata.

De dienst wordt beheerd door een Beheerder netwerkvoorziening. Er kan één instantie van de dienst zijn die alle datasets in het netwerk vindbaar maakt. Er kunnen ook meerdere instanties van zijn, waarbij elke instantie specifieke datasets vindbaar maakt − bijvoorbeeld kunsthistorische of museale datasets. Instanties hanteren dezelfde standaarden voor het uitwisselen van informatie. Dit stelt afnemers in staat om alle instanties op dezelfde wijze te bevragen.

Vindbare termen in terminologiebronnen

Dienst waarmee afnemers termen in terminologiebronnen van bronhouders op uniforme, sectoroverschrijdende wijze kunnen vinden. Afnemers krijgen hierdoor inzicht in de termen die in het Netwerk Digitaal Erfgoed worden aangeboden zonder te hoeven weten hoe individuele bronhouders hun termen toegankelijk maken. De dienst staat ook bekend als ‘Termennetwerk’.

Voor het vinden van termen doorzoekt de dienst de metadata van termen. Deze metadata zijn afkomstig van bronhouders. Per gevonden term geeft de dienst specifieke metadata terug waarmee afnemers de betekenis van een term kunnen begrijpen. Als afnemers meer metadata over de term willen hebben, dienen zij deze op te vragen bij de bronhouder.

De dienst wordt beheerd door een Beheerder netwerkvoorziening. Er kan één instantie van de dienst zijn die alle termen in het netwerk vindbaar maakt. Er kunnen ook meerdere instanties van zijn, waarbij elke instantie specifieke termen vindbaar maakt - bijvoorbeeld cultuurhistorische of bibliothecaire termen. Instanties hanteren dezelfde standaarden voor het uitwisselen van informatie. Dit stelt afnemers in staat om alle instanties op dezelfde wijze te bevragen.